Η Σάσα Βούλγαρη γράφει στο CultureNow για το πρόγραμμα αφήγησης με τίτλο «Παραμύθια των Σκοτεινών Δασών», που παρουσιάζει στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
Περπατούσε… και περπατούσε… και το κρύο περόνιαζε τα κόκκαλα. Το δάσος με τα πανύψηλα δέντρα ήταν σκοτεινό και πυκνό. Ο αέρας σύριζε μανιασμένα ανάμεσα στα κλαδιά που κρέμονταν απειλητικά σαν χέρια έτοιμα να αρπάξουν. Νυχτοπούλια έκρωζαν και τα κόκκινα μάτια των λύκων που πλησίαζαν όλο και πιο κοντά λαμπύριζαν ανάμεσα στους θάμνους. Και τότε, στην άκρη των πυκνών δέντρων, ανάμεσα σε ένα ξέφωτο, φάνηκε ένα παράξενο, μικροσκοπικό σπιτάκι. Ήταν άραγε για καλό;
***
Ξέρετε τι είναι η Λάμια, ο Δράκος (όχι αυτός με τις φωτιές), οι γνώμοι, τα τρόλλς, η Μπάμπα Γιάγκα, ο Άσπρος Λύκος και η πονηρή κυρά – Μαριώ; Ξέρετε που βρίσκουμε ελάφια χρυσά, κρυστάλλινα παλάτια, μαγικά φίδια με κέρατα, πουλιά που μιλούν, άλογα που πετούν, Αρκούδες που μεταμορφώνονται και άλλα τέτοια; Μα, φυσικά στα παραμύθια!
Τα παραδοσιακά παραμύθια που αφηγούμαι είναι πανάρχαια. Κανένας δεν γνωρίζει πραγματικά, ούτε πώς φτιάχτηκαν, ούτε ποιος τα πρωτοείπε. Το εντυπωσιακό είναι ότι έχουμε τα ίδια θέματα σε όλο τον κόσμο χωρίς να γνωρίζουμε το λόγο, παρόλο που έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες για αυτό. Μελετώνται ακαδημαϊκά και αξιοποιούνται σε διάφορους τομείς πέρα από την εκπαίδευση και την ψυχοθεραπεία. Για να πούμε ένα παράδειγμα, θέματα των λαϊκών παραμυθιών και τεχνικές της παραδοσιακής αφήγησης αξιοποιούνται σε στρατηγικές εκπαίδευσης επιχειρηματιών. Εγώ η ίδια διδάσκω τέτοιες τεχνικές και εκπαιδεύω στην Τέχνη της Αφήγησης εδώ και πολλά χρόνια.
Θα έλεγε κανείς ότι με την πληθώρα εικόνων που έχουμε στην εποχή μας, η ανάγκη να ακούμε όμορφες ιστορίες θα ατονούσε. Αφηγούμαι εδώ και τρεις δεκαετίες, ξεκινώντας από πολύ νεαρή ηλικία, ακριβώς γιατί η ανάγκη αυτή είναι τελικά ακόμα ζωντανή και άρχισε να αναζωπυρώνεται περισσότερο, καθώς έγινε ξεκάθαρο ότι η τεχνολογία άλλαζε ριζικά τον τρόπο ζωής. Έτσι γεννήθηκε η Νεοαφήγηση, ο σύγχρονος δρόμος αφήγησης των παλιών παραδοσιακών παραμυθάδων.
Αυτό που δεν πρέπει να συγχέει κάποιος που ακούει μια ικανή αφηγήτρια ή έναν αφηγητή, είναι ότι δεν πρόκειται για μία θεατρική παράσταση παρόλο που μοιάζει πολύ με τέτοια. Η ικανότητα έγκειται στο να μπορεί να αυτοσχεδιάζει, να δρα μέσα στη συνθήκη όπως ταιριάζει στη στιγμή, να ζει, κυριολεκτικά, την ιστορία που αφηγείται σαν να βρίσκεται εκεί! Έτσι δημιουργείται μια ζεστή συμμετοχική και διαδραστική σχέση με το κοινό, «δια των αισθήσεων», που ταξιδεύει σε άλλους κόσμους και χρόνους όποιον ακούει. Είναι κάτι που μοιάζει μαγικό!
Οι ιστορίες που θα αφηγηθώ σε αυτό το πρόγραμμα – διαφορετικές κάθε φορά, οπότε κάποιος μπορεί να παρακολουθήσει και τις δύο Κυριακές αν το θέλει – είναι θρύλοι, μύθοι, παραδόσεις και πανέμορφα μαγικά παραμύθια από την Ελλάδα και όλον τον κόσμο. Είναι σπάνια, παράξενα και άγνωστα για το μεγαλύτερο μέρος του κοινού.
Λέμε ότι είναι τρομακτικά, αλλά στην πραγματικότητα είναι ανακουφιστικά! Ακόμα και για τα πιο μικρά παιδιά! Κομίζουν ένα σπουδαίο μήνυμα: τις αγωνίες της ζωής δεν τις γλυτώνει κανένας μας, αλλά με πίστη, θάρρος, αυτογνωσία, καλοσύνη, δράση, αποφασιστικότητα κι αγάπη, η κάθε περιπέτειά θα έχει αίσιο τέλος.
Τα μαγικά παραμύθια είναι φτιαγμένα με γλώσσα συμβολική που έχει αναλυθεί από σπουδαίους ψυχαναλυτές και ανθρωπολόγους. Κατευνάζουν από τη φύση τους το μυαλό και την καρδιά και την ίδια στιγμή ευχαριστούν τόσο τα παιδικά αυτιά όσο και αυτά των ενηλίκων. Η προφορική αφήγηση είναι κατεξοχήν οικογενειακή δραστηριότητα που αγκαλιάζει όλες τις ηλικίες. Αρκεί τα πιο μικρά παιδάκια να έχουν επαρκή κατάκτηση της γλώσσας για να μην κουραστούν. Για αυτό λέμε από πέντε χρονών, αλλά μπορεί ένα παιδί με μεγαλύτερη υπομονή και γλωσσική εξοικείωση να είναι ακόμα και δυο χρόνια μικρότερο και να παρακολουθήσει άνετα.
Η χρήση της φωνής είναι ένα σημαντικό κλειδί για να είναι η αφήγηση μια διαδικασία που οδηγεί σε ηρεμία, τρυφερότητα, γλυκύτητα ώστε να επιστρέφει ο ακροατής απαλά στο «εδώ και τώρα» και να συνεχίσει τη μέρα του με χαρά. Έχω πάρει ειδικά, πολυετή μαθήματα φωνής ώστε να ελέγχω πλήρως το τραγούδισμα, την ένταση, τα ηχεία στο σώμα μου και τις αλλαγές καθώς παριστάνω δράκους, θεριά ή πουλιά, ώστε οι ακροατές, είτε πρόκειται για παιδιά προσχολικής ηλικίας, είτε για ενήλικες να απολαύσουν στο έπακρο τη διαδικασία. Σε αυτό βοηθά και η μεγάλη ποικιλία από τα πιο παράξενα μουσικά όργανα.
Το κάθε μαγικό παραμύθι είναι μια συναρπαστική περιπέτεια! Βυθιζόμαστε σε αυτήν ακαριαία! Ακολουθούμε με ψυχή και σώμα όλες τις δράσεις των ηρώων γιατί ταυτιζόμαστε, συμπονούμε, θαυμάζουμε, επιθυμούμε και ευχόμαστε όπως αυτοί οι ήρωες!
Δεν θα χορτάσω ποτέ τα ορθάνοιχτα μάτια των παιδιών, τα στόματά τους που ξεχνούν να τα κλείσουν, τις ασυνείδητες κινήσεις των σωμάτων τους, τα επιφωνήματα και τα χαρούμενα γέλια τους καθώς ακούν με προσήλωση αυτά τα συγκλονιστικά παραμύθια! Είτε τα παιδιά αυτά είναι τριών ετών είτε είναι εκατόν τριών!
***
Άρθρο στο CULTURENOW / 31-10-2025 / – Δείτε εδώ:
https://www.culturenow.gr/sasa-voylgari-to-kathe-magiko-paramythi-einai-mia-synarpastiki-peripeteia
